مراحل رفتار تمیز کردن بین دندان بر اساس الگوی فرانظریه‌ای در دانش‌آموزان مقطع پیش دانشگاهی شهر یزد

چکیده زمینه و هدف: بیماریهای دهان و دندان اثرات زیانباری را در دوران کودکی و سنین بالا دارند و10-5 درصد از کل هزینه‌های مراقبت بهداشتی را شامل می‌شود. الگوی فرانظریه‌ای، چگونگی و زمان مراحل تغییر رفتار را پیش‌بینی می‌کند. مطالعه حاضر با هدف تعیین مراحل رفتار تمیزکردن بین دندان بر اساس الگوی فرانظریه‌ای در دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع پیش دانشگاهی شهر یزد انجام شد. روش بررسی: پژوهش حاضر مطالعه‌ای مقطعی است که بر روی 361 نفر از دانش‌آموزان مقطع پیش دانشگاهی شهر یزد که طی نمونه‌گیری خوشه‌ای از 8 مدرسه انتخاب شدند، انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه‌ای که روایی و پایایی آن تأیید شده و شامل مشخصات دموگرافیک، سؤالات خودکارآمدی، موازنه تصمیم‌گیری (فواید درک شده و موانع درک شده) و مراحل تغییر رفتار تمیزکردن بین دندان بود، که به صورت خودگزارشی تکمیل و داده‌ها از طریق نرم افزارآماری SPSS تجزیه و تحلیل گردید. یافته‌ها: 8/54% دختر و2/45% پسر با میانگین سنی 55/0±53/17سال در این مطالعه شرکت کردند. 50% (179 نفر) درمرحله پیش تفکر،3/5% (19 نفر) در تفکر، 1/24% (87 نفر) آمادگی، 6/8 % (31 نفر) عمل و 5/12% (45 نفر) در مرحله نگهداری رفتار تمیزکردن بین دندان بودند. مراحل تغییر با خودکارآمدی (33/0=r) و فواید درک شده (19/0=r) ارتباط مثبت و معنی‌دار و با موانع درک شده همبستگی معکوس و معنی‌داری (19/0r= -) داشت. سازه‌های خودکارآمدی، موانع و فواید درک شده رویهم رفته 15% از واریانس مراحل تغییر رفتار را پیش‌بینی کردند که در این میان خودکارآمدی (212/0=β) قویترین پیش‌بینی‌کننده بود. نتیجه‌گیری: یافته‌ها نشان داد که اکثر دانش‌آموزان در مرحله پیش تفکر بودند و احتمالاً در آینده در معرض پوسیدگی دندان بیشتری قرار دارند، می‌توان از الگوی فرانظریه‌ای جهت تعیین استراتژیهای مربوط به هر یک از مراحل تغییر رفتارخود مراقبتی دهان و دندان به منظور پیشرفت و نگهداری رفتار در مداخلات و برنامه‌های آموزشی استفاده کرد. کلید واژه‌ها: الگوی فرا نظریه‌ای، خودکارآمدی، موازنه تصمیم‌گیری، رفتار خود مراقبتی دهان و دندان وصول مقاله: 21/11/88 اصلاحیه نهایی: 14/1/89 پذیرش مقاله: 19/1/89